Door: Roel Wagter en Joost Bekel
In deze blog willen wij dieper ingaan op de ‘why-vraag’ van het meten van samenhang. Wij doen dit binnen de context van het stuurinstrument General Enterprise Architecting (GEA) dat ‘samenhang’ hoog in het vaandel heeft staan.
Het belang van samenhang vanuit meerdere invalshoeken belicht
Belicht vanuit een bedrijfseconomisch perspectief
Als wij de belangrijkheid van samenhang van een enterprise benaderen vanuit een bedrijfseconomisch perspectief, dan haken wij aan bij het in GEA verwoorde postulaat: er bestaat een positieve correlatie tussen een niveau van samenhang en een niveau van performance. Een juist niveau van samenhang in de organisatie én met haar transactieomgeving draagt volgens dit postulaat in belangrijke mate bij aan het realiseren van de organisatieambities. Immers een ieder voelt wel aan dat in het geval er sprake is van een slechte samenhang het halen van de beoogde prestaties schier onmogelijk is.
Belicht vanuit een bestuurlijk perspectief
In het geval dat wij de belangrijkheid van samenhang bekijken vanuit een bestuurlijk perspectief, dan hebben de vele praktijkervaringen ons geleerd dat het continu ‘sturen op samenhang’ leidt tot het verbeteren/vergroten van het bestuurlijk vermogen van een organisatie. Binnen de kaders van het besturingsparadigma van de Leeuw kan men stellen dat het bestuurlijk vermogen wordt vergroot door middel van het toevoegen van een additioneel stuurinstrument. Het vroegtijdig ontdekken van eventuele omissies in de samenhang op zowel zin- als vormgevingsniveau leidt direct tot het op korte termijn kunnen aanpakken daarvan en voorkomt onduidelijkheden, stagnaties en dergelijke bij het ontwikkelen van oplossingscontouren voor belangrijke vraagstukken. Bij toepassing van het ‘sturen op samenhang’, zoals verwoord in het stuurinstrument GEA, wordt bij de ontwikkeling van oplossingscontouren voor belangrijke vraagstukken diepgaand gebruikgemaakt van de kennis van de ‘vraagstuk- en perspectiefeigenaren’ waardoor tevens wordt voorkomen dat belangrijke bestuurlijke invalshoeken worden vergeten, overschat dan wel onderschat. Ook het hierbij ontwikkelde relatief hoge draagvlak voor het nader uitwerken en realiseren van de tot stand gebrachte oplossingscontouren is een belangrijk gegeven, alsook de ‘vliegende start’ van de realisatietrajecten op basis van het hebben van een heldere en concrete oplossingscontour.
Belicht vanuit een sociaal perspectief
De belangrijkheid van samenhang vanuit een sociaal perspectief wordt verklaard via de rol die in het stuurinstrument GEA is toegekend aan een aantal stakeholders. Een van de belangrijkste rollen is die van de perspectiefeigenaar, die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van zijn/haar bestuurlijke invalshoek, in GEA perspectief genoemd, en die ook het bestuurlijke mandaat heeft veranderinitiatieven aan te geven bij de ontwikkeling van integrale oplossingscontouren voor belangrijke vraagstukken. Praktijkervaringen hebben ons geleerd dat het in gezamenlijkheid ontwikkelen van het GEA-framework, waarmee de samenhang van de organisatie expliciet wordt gemaakt, én het ontwikkelen van oplossingscontouren, leidt tot enerzijds elkaar beter leren kennen en anderzijds tot een diepgaand besef dat als in het eigen perspectief iets wijzigt dit veelal consequenties met zich meebrengt voor andere perspectieven. Kort samengevat: ‘sturen op samenhang’ leidt ook tot beter samenwerken.
Meten van samenhang is belangrijk
De voorgaande belichtingen zijn wat ons betreft dermate belangrijk dat, zoals reeds in een eerdere blog aangegeven, een cijfer voor samenhang, naast cijfers voor medewerker- en klanttevredenheid, een ‘jaarverslaggegeven’ moet zijn. Bij de vraag waarom samenhang gemeten moet kunnen worden laten wij ons mede leiden door een in onze ogen mooie, door één van de door ons begeleide studenten aan de Radboud Universiteit aangereikte quote van de beroemde natuurkundige Lord Kelvin:
“I often say that when you can measure what you are speaking about, and express it in numbers, you know something about it; but when you cannot measure it, when you cannot express it in numbers, your knowledge is of a meagre and unsatisfactory kind; it may be the beginning of knowledge, but you have scarcely in your thoughts advanced to the state of Science, whatever the matter may be.”
De ontwikkeling van de C-index
Wij zijn hard bezig met de ontwikkeling van het vierde artefact van GEA om de samenhang van een organisatie een cijfer te kunnen geven. Zoals de gehele ontwikkeling van GEA heeft plaatsgevonden en vindt door middel van de combinatie van een pragmatisch en wetenschappelijk spoor, vindt deze aanpak ook voor dit vierde artefact plaats. Een wetenschappelijk paper over de ontwikkeling en de inhoud van dit artefact, alsook de resultaten van een eerste pilotmeting uitgevoerd bij de respondenten van tien grote organisaties, ziet binnenkort het levenslicht. Ook in één van onze volgende blogs zal na publicatie van dit paper hierop worden ingegaan.
Voor meer info over het stuurinstrument GEA, zie het laatstelijk verschenen boek: GEA, enterprise architectuur in de praktijkmet als subtitel Betere prestaties door ‘sturen op samenhang’.