Sturen op samenhang in het groot

Door: Rob Stovers

Complexe vraagstukken oplossen. Dat is wat we beogen met enterprisearchitectuur. We denken dan normaal gesproken aan vraagstukken die zich afspelen binnen de muren van één of enkele organisaties. Momenteel hebben we te maken met een vraagstuk van ongekende omvang en complexiteit: de coronacrisis. Ook vanuit mijn vakgebied – en noem het beroepsdeformatie als je wilt – bekijk ik met interesse op welke manier dit vraagstuk wordt op- en aangepakt. Een beschouwing veilig vanaf de zijlijn, besef ik maar al te goed.

Van een ééndimensioneel naar een integraal vraagstuk 

Sturen op samenhang impliceert dat een vraagstuk vanuit alle relevante perspectieven wordt beschouwd om tot een integrale oplossing te komen. Kijkend naar de coronacrisis zie je in de afgelopen weken een verschuiving. Waar het eerst vooral als een gezondheidsprobleem werd gezien (‘Eerst de volksgezondheid, en dan de rest’), komen steeds meer relevante invalshoeken in beeld. Een niet uitputtende lijst van perspectieven die ik langs zie komen:

  • Economie: behouden van werkgelegenheid, voorbereiden op de anderhalvemetermaatschappij
  • Welzijn: veel thuis zijn met het hele gezin doet wat met de psyche van de mens 
  • Omgeving/Europa: we kijken naar de ons omringende landen en wat daar al dan niet bereikt wordt met de genomen maatregelen
  • Handhaving: eerst nog waarschuwen, maar nu bekeuren om de maatregelen te handhaven
  • Cultuur: de aanpak van de crisis wordt mede bepaald door de cultuur (‘Die schrijf je niet de wetten voor, die laat je in hun waarde’)
  • Technologie: videovergaderen neemt een vlucht, app’s als deel van de oplossing

De laatste tijd ontstaat er weerstand op de aanpak van het kabinet, omdat er – zo vindt men – te eenzijdig vanuit het perspectief gezondheid wordt gestuurd. Belanghebbenden beginnen zich te roeren (ondernemers, wetenschappers). Er ontstaat kritiek op de samenstelling en de geslotenheid van het Outbreak Management Team (OMT). Je ziet aankomen dat er binnenkort meer perspectieven vertegenwoordigd zullen zijn in het OMT, om het vraagstuk integraler en evenwichtiger aan te pakken.

Tasten in het duister

Een complicerende factor bij het oplossen van de coronacrisis is dat er niet één stabiel vraagstuk is. Het vraagstuk ontwikkelt zich in de tijd op basis van nieuwe feiten, inzichten en ontwikkelingen. Dachten we eerst nog dat het vraagstuk was ‘Hoe houden we corona buiten?’, nu weten we wel beter. Daarnaast werpt een maatregel om het vraagstuk op te lossen (verbieden van evenementen) direct een nieuw vraagstuk op (hoe helpen we bedrijven die daardoor in directe financiële problemen komen?). 

Naast een dynamisch vraagstuk geldt ook voor de oplossingsinitiatieven dat er verre van volledige informatie is. Het is deels tasten in het duister en hopen dat je het goede doet.  

Kernwaarden als succesfactor

In al deze complexiteit kunnen we gelukkig terugvallen op een krachtig stuurinstrument: kernwaarden. In de bestrijding van het virus doet het kabinet een beroep op een aantal kernwaarden: samenwerking en saamhorigheid (‘#samensterk’; ‘alleen samen krijgen we corona onder controle’), hulpvaardigheid (‘let een beetje op elkaar’) en volharding (‘hou vol’). Het zal blijken of het beroep op de kernwaarden krachtig genoeg is als de situatie langer duurt.

Ik reken op u.