Door: Rob Stovers
In een serie van vijf blogs neem ik je mee in de praktijkervaringen (van mijzelf en van mijn collega’s bij Solventa) met het inrichten en implementeren van de architectuurfunctie. Een belangrijk onderdeel om architectuur ‘te laten werken’. De ervaringen op dit gebied hebben we vanuit Solventa eerder gedeeld in de vorm van een webinar, dat je hier kunt terugkijken. . In de vierde blog ging ik in op de organisatiespecifieke invulling van de architectuurfunctie en de aspecten die daarvoor bepalend zijn. In de vijfde – en laatste – blog laat ik zien hoe de weg naar een betere architectuurfunctie eruitziet. Aan de slag!
De architectuur van de architectuurfunctie
Een goede inrichting van de architectuurfunctie is goud waard. Maar hoe pak je dat aan? Zoals een architect dat hoort te doen! Dus eerst nadenken over je doel en ambitie, dan bepalen waar je nu staat, ontwerpen waar je heen wilt en vervolgens een implementatieplan opstellen en uitvoeren.
Bepalen startpunt en ambities
De acties die je moet ondernemen om de architectuurfunctie te verbeteren hangen af van wat je met de architectuurfunctie wilt bereiken en waar je nu staat. Een goed begin is het uitvoeren van een nulmeting. Daar zijn bestaande assessments voor beschikbaar (bijvoorbeeld die van GEA en DYA), die je inzicht geven in de volwassenheid op diverse aspecten van de architectuurfunctie. Belangrijk is dat je zo’n meting niet met alleen architecten uitvoert, maar juist ook met de belangrijkste doelgroepen c.q. afnemers van architectuur. De beelden over de volwassenheid van de architectuurfunctie kunnen behoorlijk uiteenlopen. Juist het gesprek daarover is belangrijk. En feitelijk begint daar ook al direct de verbetering!
Voor het vaststellen van de ambities van de architectuurfunctie kun je de genoemde assessments ook prima als hulpmiddel gebruiken. Het is zeker niet zo dat de ‘hoogste volwassenheid’ die zo’n instrument kent ook nodig of wenselijk is. Kijk dus welk doel je hebt met architectuur en welke volwassenheid (per element/aspect) uit het assessment daarbij past. Let wel: het effect en het doel dat je wilt bereiken staat voorop, een assessmentmodel is een handig hulpmiddel om de ontwikkelrichting te bepalen.
Omdat je architectuur niet voor jezelf maakt (althans, daar ga ik vanuit) is het handig en verstandig om een goede stakeholderanalyse uit te voeren. Deze geeft je zicht op de doelgroepen van architectuur, hun belang (of het gebrek daaraan) en de mate invloed die ze hebben. Een handig hulpmiddel voor de verdere inrichting.
Integraal ontwerpen architectuurfunctie
Vanuit het beeld van de huidige volwassenheid en de doelen en ambities van de architectuurfunctie kan de gewenste inrichting van de architectuurfunctie worden ontworpen. Kijk daarbij naar een situatie die je in 2-3 jaar wilt en kunt bereiken. We baseren het ontwerp op de vier elementen, zoals die in een eerdere blog zijn beschreven: architectuurproducten, architectuurprocessen, architectuurrollen en architectuurhulpmiddelen. Zorg daarbij voor samenhang en consistentie tussen de elementen.
Hoewel er geen ‘verplichte’ volgorde geldt, ligt het het meest voor de hand om te starten bij de architectuurproducten. Wat wil je leveren? Aan wie? Met welk doel? Met welke inhoud? Als dat goed gedefinieerd is kun je de architectuurprocessen beschrijven. Dit betreft enerzijds het totstandkomingsproces van de architectuurproducten, anderzijds de verbinding met de aangrenzende disciplines (zoals portfoliomanagement en informatiemanagement). Daarna kunnen de architectuurrollen verder worden uitgewerkt, met als belangrijke bron de architectuurprocessen: welke rol heeft hierin welke verantwoordelijkheid? Tot slot kan worden gekeken naar de architectuurhulpmiddelen: wat moet er in de gereedschapskist van de architecten zitten om hun rol professioneel te kunnen uitvoeren?
Implementatie
Na het ontwerp hoeven we het ‘alleen nog maar even te doen’. En dat is uitermate lastig. We hebben het immers al druk genoeg! De implementatie vergt continue aandacht, vasthoudendheid en doorzettingsvermogen. Het risico andere zaken voorrang te geven (lees: de architectuurinhoud) is levensgroot. Een goed plan helpt. Dat hoeft geen gedetailleerd meerjarenplan te zijn, het inrichten van de architectuurfunctie leent zich voor een ‘agile mindset’. De meest bepalende factor is dat er een goede ‘trekker’ van het traject is, die ervoor zorgt dat het verbeteren van de architectuurfunctie continue en blijvende aandacht krijgt. Want, verwijzend naar de eerste blog: met architectuurinhoud alleen red je het niet!